احکام انتخابات ازمنظرفقهاومبانی فقهی وقرآنی وروایی
رابطه خشک سالی وفساد ازمنظرآموزه های دینی
بهمن 13, 1402
نحوه تقسیم ارث
بهمن 13, 1402
مقدمه
دربخش نخست فتاوای مراجع عظام،پیرامون وظایف مکلفین درموردانتخابات پیش روبیان شده است.مانند:فتوای امام خمینی،امام خامنه ای،آیات عظام سیستانی،مکارم،صافی،فاضل،بهجت و…ودربخش دوم به مبانی انتخابات ازمنظرفقه وقرآن وروایات پرداخته شده است.
بخش اول.فتاوای مراجع پیرامون انتخابات
الف. فتاوای امام خمینی ره
وجوب شرکت درانتخابات، چون نماز
امام خمینی: باید همۀ شما، همۀ ما، زن و مرد، هر مکلف همان طور که باید نماز بخواند، همان طور باید سرنوشت خودش را تعیین کند.(صحیفه امام ج ۱۵، ص ۲۸)
– وصیت این جانب به ملت در حال و آتیه آن است که با اراده مصمم خود و تعهد خود به احکام اسلام و مصالح کشور در هر دوره از انتخابات وکلای دارای تعهد به اسلام و جمهوری اسلامی که غالباً بین متوسطین جامعه و محرومین می باشند و غیر منحرف از صراط مستقیم- به سوی غرب یا شرق- و بدون گرایش به مکتب های انحرافی و اشخاص تحصیل کرده ومطلع برمسائل روز و سیاست های اسلامی، به مجلس بفرستند. وصیت نامه سیاسی-الهی
عدم حضوردرانتخابات،ازگناهان کبیره
– از این قرار، عدم دخالت ملت از مراجع و علمای بزرگ تا طبقه بازاری و کشاورز و کارگر و کارمند، همه و همه مسئول سرنوشت کشور و اسلام می باشند؛ چه در نسل حاضر و چه در نسل های آتیه؛ و چه بسا که در بعض مقاطع، عدم حضور و مسامحه، گناهی باشد که در رأس گناهان کبیره است. پس علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد والا کار از دست همه خارج خواهد شد. و این حقیقتی است که بعد از مشروطه لمس نموده اید و نموده ایم.
-اکنون که بحمدالله تعالی موانع رفع گردیده و فضای آزاد برای دخالت همه طبقات پیش آمده است، هیچ عذری باقی نمانده و از گناهان بزرگ نابخشودنی، مسامحه در امر مسلمین است. وصیت نامه سیاسی-الهی.
چگونگی تشخیص افراد اصلح وشایسته
-شناخت این اشخاص یا باآشنایی به اعمال ورفتارآنان ازرژیم طاغوت اکنون است،ویا به معرفی روحانیون متعهددرشهرستان ها،یااشخاص متدین موّجه که گرایش به چپ وراست یا دسته ای نداشته باشند.(صحیفه نور،ج۱۲،ص۷۵)
-اشخاصی که معروف هستند به خدمت به مردم،آنها را تعیین کنید.(صحیفه امام ،ج۱۵،ص۱۶۳)
ب. فتاوای آیة الله خامنه ای (رهبرمعظم انقلاب اسلامی)
س۱. آیا شرکت در انتخابات جمهوری اسلامی ایران شرعا واجب و عدم شرکت، حرام است؟
ج. شرکت در انتخابات نظام جمهوری اسلامی برای افراد واجد شرایط، یک وظیفه شرعی، اسلامی و الهی است.
واجب عینی بودن شرکت در انتخابات
س۲. آیا شرکت در انتخابات جمهوری اسلامی ایران واجب عینی است یا کفایی؟
ج. واجب عینی است.
اجازه از شوهر برای شرکت در انتخابات
س۳. آیا واجب است زن از شوهر اجازه بگیرد؟ و اگر شوهر به همسرش اجازه شرکت در انتخابات را ندهد یا رضایت نداشته باشد تکلیف زن چیست؟
ج. شرکت در انتخابات منوط به اذن شوهر نیست.
مسئولیت رأی دهنده در قبال عملکرد بعدی نامزد انتخاباتی
س۱۵. در صورتی که نماینده به احکام اسلامی عمل نکند و موجب نارضایتی گردد، آیا فرد رأی دهنده در محضر خداوند متعال، مسئول خواهد بود یا خیر؟
ج. اگر بر طبق موازین شرعی عمل کرده است، مسئول نخواهد بود.
تخریب نامزدها جهت رأی آوردن
س۱۷. آیا تخریب نامزدها جهت رأی آوردن فردی که به نظر هواداران، اصلح می باشد، جایز است؟
ج. بیان ضوابط و شرایط و نقد کردن برای روشن شدن اذهان مانعی ندارد ولی باید از هتک حرمت، تهمت و توهین اجتناب کرد. (سایت۲۸ رهبری /اردیبهشت/ ۱۴۰۰)
- حضورحداکثری درانتخابات به دلیل نمایش اقتدارملی وپشتوانه عظیم مردمی،خنثی کننده بسیاری ازتوطئه ها وزمینه سازحل مشکلات کشوراست….انتخابات حداکثری تضمین کننده امنیت ،اقتدارومصونیت کشورومایوس کننده دشمنان است.وضامن آینده کشوراست.(۳۰/۹/۱۳۹۴بیانات درجمع دست اندرکاران انتخابات)
در درجه‌ی اول، گسترش مشارکت و حضور گسترده‌ی مردم در انتخابات اهمیت دارد.(۱/۱/۱۳۹۲بیانات در حرم مطهر رضوی)
سیلی به چهره دشمن
حقیقتاً انتخابات، سیلی به چهره‌ی دشمنان این ملت است. (۱۰/۱۲/۱۳۹۰بیانات در دیدار جمعی ازخانواده شهدا و ایثارگران)
انتخاب افراد اصلح وشایسته
– مردم باید به فکر شناخت اصلح باشند؛ چون امر کوچکی نیست. مسأله‌ی انتخابات، مسأله‌ی سپردن سرنوشت بخش عمده‌ی امکانات کشور به یک نفر و یک مجموعه است. سرنوشت مسائل اقتصادی، مسائل فرهنگی، روابط خارجی و مسائل گوناگون دیگر تا حدود زیادی به این قضیه وابسته است. (۱۱ /۲/۱۳۸۰)
-مردم بایستی افراد شایسته را بشناسند وانتخاب کنند.چنانچه افرادی را نمی شناسند،ازراهنمایی انسان های مومن ومطمئنی استفاده که معرفی آن ها برای انسان حجت شرعی باشد….پیش خدا حجت داشته باشید.(وپاسخگوباشید).به هرمعرفی نمی شود دل بست واعتماد کرد.معرف کسانی که انسان بداند که این ها نیتشان خدایی است،برای دنیا وگروکشی های سیاسی وجنجال وهیاهوواردمیدان نشده اند،بلکه به عنوان ادای وظیفه معرفی کرده اند.(پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری،بیانات۲۲/۹/۱۳۵۸)
وظیفه خواص در قبال شناساندن اصلح
س۸. وظیفه روحانیون و خواص در قبال شناساندن فرد اصلح چیست؟ آیا از لحاظ شرعی تکلیفی بر عهده آنها می باشد؟
امام خامنه ای:همگان به ویژه خواص و علما وظیفه دارند با حداکثر دقت، افراد اصلح را با حجت شرعی شناسایی کرده و به مردم معرفی کنند و مردم را در انتخاب درست یاری دهند. عدم دخالت خطرناک است؛ دخالت بدون بصیرت و حجت هم خطرناک است.( سایت۲۸ رهبری /اردیبهشت/ ۱۴۰۰)
معیارهای نامزد اصلح
س۹. به نظر معظم له معیارهای نامزد اصلح چه مواردی است؟
ج. با وجود شرایط قانونی، اهم معیارهای اصلح به شرح زیر است:
۱- تدیّن؛
۲- تعهّد و خوشنامی؛
۳- وفاداری به انقلاب و ایستادگی در راه آن؛
۴- عزم، اراده و نفوذ ناپذیری در مقابل دشمن و افراد ناصالح؛
۵- دارای برنامه و کفایت لازم؛
۶- مرعوب نشدن در مقابل دشمنان؛
۷- ساده زیستی و دوری خود و بستگان از اشرافی گری؛
۸- مردمی و آشنا به درد مردم، خدمتگزاری؛
۹- اعتقاد واقعی به راه امام راحل(ره)؛
۱۰- تقید به مسائل اخلاقی نظیر پرهیز از معامله گری، رشوه و توصیه پذیری و توجه به منافع طبقات محروم جامعه؛
۱۱- تثبیت مواضع عزت آفرین، صحیح، عاقلانه و حکیمانه انقلاب و نظام؛
۱۲- پرهیز از اسراف یا هزینه از بیت المال یا اموال شبهه ناک در تبلیغات و غیر آن؛
۱۳- پرهیز از طرح اموری که در اختیار آنها نیست؛
۱۴- شناخت اولویت ها و فوریت های نظام و مردم و پرداختن به آنها؛ (سایت۲۸ رهبری /اردیبهشت/ ۱۴۰۰)
وظیفه شخص در صورت نشناختن نامزد اصلح
س۱۰. اگر اصلح را نشناسیم وظیفه چیست؟ از طرفی اگر تحقیق کنیم و به شخص اصلح نرسیم می توانیم در انتخابات شرکت نکنیم؟
ج. در تشخیص فرد اصلح می توانید از کسانی که به لحاظ تعهد دینی و بصیرت انقلابی مورد اعتمادند، کمک بگیرید و در هر صورت شرکت در انتخابات نظام جمهوری اسلامی برای افراد واجد شرایط، یک وظیفه شرعی است.
-دادن رأی سفید
س۱۱. حکم رأی سفید و بی نام دادن چیست؟ در صورت عدم شناخت و تحقیق، یا تحقیق کافی و عدم وصول به نتیجه و تحیّر در انتخاب اصلح چطور؟
ج. در هر صورت اگر رأی سفید دادن موجب تضعیف نظام اسلامی باشد، حرام است. (سایت۲۸ رهبری /اردیبهشت/ ۱۴۰۰)
-درخواست من از مردم این است که اوّلاً سرعت گیرند و با شتاب حرکت کنند. در هر کار خیری باید سرعت گرفت؛ «و سارعوا الی مغفرة من ربّکم(آل عمران:۱۳۳)» یا «فاستبقوا الخیرات(بقره:۱۴۸)». به سوی کارهای خیر باید سبقت گرفت و پیش رفت. هرچه زودتر انسان این‌کار را انجام دهد، بهتر است.
ثانیاً هنگامی که می‌خواهند آراء را بنویسند و وقتی می‌خواهند آن را در صندوق بیندازند، قصد قربت کنند و رضای الهی را حتماً درنظر داشته باشند.(۱۸/۱۲/۱۳۷۴مصاحبه با خبرنگار صداوسیما پس از شرکت در انتخابات مجلس)
ج. فتاوای آیة الله سیستانی
شرکت در انتخابات واجب شرعي و عدم شرکت در آن امري نابخشودني است. اگر کسي نتواند نماز بخواند يا روزه بگيرد مي تواند قضاي آن را ادا کند اما شرکت نکردن در انتخابات امري است که قضاي آ ن ادا نمي شود. (خراسان – مورخ سه‌شنبه ۲/۱۲/۱۳۹۰ شماره انتشار ۱۸۰۶۰ ازسایت انهارمحمدحسن بنی هاشمی خمینی)
د. فتاوای آیة الله مکارم
۱.شرکت نکردن در انتخابات جایز نیست و اگر به شخص خاصی اعتماد نکردید می توانید رأی سفید بدهید.
۲. رأی دادن به دیگری با وجود اصلح برای دفع افسد
در صورتی که بدتر بسیار خطرناک باشد و بد این خطرات را ندارد و رأی نیاوردن اصلح تقریبا مورد اطمینان باشد آنچه نوشته اید مانعی ندارد.
۳. بیان اشتباهات و فساد مالی و اخلاقی و فکری یک کاندیدا
در صورتی که در مقام مشورت برای رأی دادن به آنها باشد اشکالی ندارد ولی باید صفات آنها را بیان کرد نه توهین و مذمت و تحقیر و یا خدای نکرده تهمت به آن زده شود.
۴. تخریب دیگران چه با نشر اکاذیب و توهین و چه بدون آن
جواب:تخریب دیگری نه در انتخابات و نه در غیر آن نه با نشر اکاذیب و اهانت و نه بدون آن جایز نیست.
۵.مسئولیت افراد در قبال خطاها و گناهانی که منتخبین آن ها انجام می دهند
جواب:اگر به قدر کافی درباره ی شخص منتخب تحقیق شود، مسئولیتی درباره ی اعمال آینده او نخواهید داشت.
۶. خرید آراء
انتخابات اسلامی با انتخابات غربی مادی بسیار متفاوت است، استفاده از امور مالی و امتیازات مختلف برای خریدن آراء در انتخابات اسلامی مطلقاً جایز نیست و باید جداً از آن پرهیز کرد و کسانی که از این گونه طرق کسب آراء کنند، مشروعیت آنها زیر سؤال است، و رأی دهندگانی که با این امور به افرادی رأی می دهند که صلاحیت ندارند نیز از نظر شرعی مرتکب خلاف شرع شده اند. اصولاً توسل به این امور دلیل برعدم صلاحیت است.
۷. شرکت نکردن در انتخابات بدون عذر شرعی
ترک آن بدون عذر شرعی جایز نیست.
عدم اعتماد به شخص خاص در انتخابات
۸.درصورت پیدا نکردن نامزدمورداعتمادتکلیف چیست؟
در فرض سوال، رای سفید بدهید. پورتال انهار،بنی هاشمی خمینی
د.فتوای مرحوم آیةالله العظمی صافی (ره )
باید برای حفظ دین و انقلاب در انتخابات شرکت و بدین وسیله هر چه بیشتر به ساحت دین و حجت بن الحسن(عج) خدمت کرد.
فتوای مرحوم آیةالله العظمی فاضل لنكرانی (ره ) به نقل از فرزند بزرگوارش آیةالله زاده حاج آقا جواد:شرکت در انتخابات يک واجب شرعي، و گامي بزرگ در راه خدمت به اسلام و يک عبادت بزرگ است.
فتوای مرحوم آیةالله العظمی بهجت (ره ) به نقل از فرزند بزرگوارش آیةالله زاده حاج آقا علی:شرکت نکردن در انتخابات حرام است – کسانی که در انتخاب متحیرند، ببینند کدامیک، با ولایت علی(علیه السلام) موافق با موافق تر است…
پورتال انهار،بنی هاشمی خمینی
بخش دوم.مبانی فقهی وقرآنی وروایی انتخابات
الف. مبانی فقهی
سؤال:مبانی فقهی این که گفته اید رای دادن وظیفه شرعی است، چیست؟
آیة الله مکارم: آیا حفظ جان، مال، ناموس، دین و کشور واجب است؟ این از مسلمات است و باید اینها را حفظ کنیم و مقدمه واجب نیز واجب است.
پورتال انهار،بنی هاشمی خمینی
ب.مبانی قرآنی وروایی
یک.وظیفه مردم درانتخابات
۱.اطاعت پذیری
۱.يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ (نساء:۵۹)
اى كسانى كه ايمان آوردهايد! خدا را اطاعت كنيد و از رسول و اولى الامر خود (جانشينان پيامبر) اطاعت كنيد.
اين آيه به وظيفهى مردم در برابر خدا و پيامبر اشاره مىكند. با وجود سه مرجع «خدا»، «پيامبر» و «اولى الامر» هرگز مردم در بنبست قرار نمىگيرند.
مردم بايد نظام اسلامى را بپذيرند و از رهبران الهى آن در قول و عمل پشتيبانى كنند. (تفسير نور، ج۲، ص۳۱۲-۳۱۳)
۲.تعیین سرنوشت
إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ.(رعد:۱۱)
در حقيقت خدا حال قومى را تغيير نمىدهد تا آنان حال خود را تغيير دهند…»
این آیه يك (سنت الهی و)قانون كلى و عمومى را بيان مىكند، قانونى سرنوشتساز و حركت آفرين و هشدار دهنده! اين قانون كه يكى از پايههاى اساسى جهان بينى و جامعهشناسى در اسلام است، به ما مىگويد مقدرات شما قبل از هر چيز و هر كس در دست خود شما است، و هر گونه تغيير و دگرگونى در خوشبختى و بدبختى اقوام در درجه اول به خود آنها بازگشت مىكند، شانس و طالع و اقبال و تصادف و تاثير اوضاع فلكى و مانند اينها هيچكدام پايه ندارد، آنچه اساس و پايه است اين است كه ملتى خود بخواهد سربلند و سرفراز و پيروز و پيشرو باشد، و يا به عكس خودش تن به ذلت و زبونى و شكست در دهد، حتى لطف خداوند، يا مجازات او، بىمقدمه، دامان هيچ ملتى را نخواهد گرفت، بلكه اين اراده و خواست ملتها، و تغييرات درونى آنهاست كه آنها را مستحق لطف يا مستوجب عذاب خدا مىسازد. (تفسير نمونه، ج۱۰، ص۱۴۶)
امام خامنه ای:امروز در جمهوری اسلامی همه‌ی مقاماتی كه به نحوی در كار مردم دخالت دارند، مستقیم یا غیرمستقیم منتخب خود مردمند؛ حتی رهبری(۱۳۷۰/۱۱/۱۳بیانات در دیدار کارگزاران نظام)
پیشرفت کشور وبرطرف کردن مشکلات به دست خودمان رقم می خورد. باید خودمان دست به کار شویم. یکی از این اقدامات شرکت در انتخابات است که قطعاً تأثیر شگرفی در سرنوشت و آینده کشورونظام اسلامی خواهد داشت.
۳.حضوردرانتخابات،عمل صالح
قرآن می فرماید:و هيچ گامى در جايى كه كافران را به خشم آورد برنمىدارند و هيچ چيزى از دشمن به آنان نمىرسد، مگر آنكه براى آنان به پاداش اينها عمل صالح نوشته مىشود. قطعاً خداوند پاداش نيكوكاران را تباه نمىكند. (وَ لا يَطَؤُنَ مَوْطِئاً يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَ لا يَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلاً إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ إِنَّ اللَّهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ (توبه:۱۲۰)
امام خامنه ای: مضمون این دو فقره…به طور خلاصه این است که هر عملی و اقدامی از شما که دشمن از آن ناخشنود باشد، در پیشگاه پروردگار یک عمل صالح است. می‌بینید که دشمنان دین، دشمنان اسلام، دشمنان ایران با انتخابات شما بشدّت مخالفند، بنابراین اقدام به انتخابات یک عمل صالح است.
(۲۶/ ۳/۱۴۰۰سخنرانی تلویزیونی در آستانه برگزاری انتخابات)
۴.اقتدارنظام اسلامی
درقرآن می خوانیم: وَ اَعِدّوا لَهُم مَااستَطَعتُم مِن قُوَّة (انفال:۶۰) هر چه میتوانید قوّت را زیاد کنید.
امام خامنه ای:حالا این قوّت در وهله‌ی اوّل، در نگاه اوّل، ممکن است قوّت نظامی به نظر برسد، لکن ظاهراً خیلی وسیع‌تر از دامنه‌ی قوّت نظامی است. ابعاد قوّت ابعاد وسیعی است؛ ابعاد اقتصادی دارد، قوّت اقتصادی، قوّت علمی، قوّت فرهنگی، قوّت سیاسی -که زمینه‌سازِ قوّت سیاسی، استقلالِ سیاسی است- و قوّت تبلیغی. با گذشت زمان، عرصه‌های دیگری برای تقویت کشور و ملّت به وجود می‌آید. (۳/۱/ ۱۱۳۹۹ سخنرانی نوروزی)
هیچ چیز دیگری جای انتخابات را برای کشور و استحکام پایه‌های اقتدار کشور نمی گیرد. انتخابات حضور مردم است و وقتی مردم حاضر باشند، نظام را هیچ قدرتی نمیتواند تکان بدهد. مظهر مهمّ حضور مردم هم انتخابات است. بنابراین کسانی که در انتخابات شرکت می کنند، در واقع برای اقتدار کشورشان، برای حفظ کشورشان، برای امنیّت خودشان و آینده‌ی کشور و سرنوشت کشور دارند تلاش می کنند.(۱۲/۲/ ۱۴۰۰سخنرانی تلویزیونی)
۵.پشتوانه نظام
امام علی ع: فَإِنَّ سُخْطَ الْعَامَّةِ يُجْحِفُ [بِرِضَا] بِرِضَى الْخَاصَّةِ وَ إِنَّ سُخْطَ الْخَاصَّةِ يُغْتَفَرُ مَعَ [رِضَا] رِضَى الْعَامَّةِ(نهج البلاغة ( صبحي صالح)،ص۴۲۹،نامه۵۳ ،ترجمه دشتى،ص۵۶۹ ) همانا خشم عمومى مردم، خشنودى خواص (نزديكان) را از بين مىبرد، امّا خشم خواص را خشنودى همگان بىأثر مىكن .
امام خامنه ای: در نظام جمهوری اسلامی، انتخابات یک امر واقعی است؛ یک چیز شکلی و صوری نیست. … برای دخالت دادن نظر مردم و رضای عامه؛ همانی که در فرمان معروف امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) به مالک اشتر هست که: رضای عامه را بر سُخط خاصه ترجیح بده، و نترس از سُخط خاصه به خاطر رضای عامه(نهج البلاغه،نامه۵۳،به مالک اشتر)(۶/۱۲/ ۱۳۸۸ بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری)
۶.حضوراکثریت
وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ (اعراف:۹۶) و اگر مردمى كه در شهرها و آباديها زندگى دارند ايمان بياورند و تقوى پيشه كنند بركات آسمان و زمين را بر آنها مىگشائيم ولى (آنها حقايق را) تكذيب كردند ما هم آنان را به كيفر اعمالشان مجازات كرديم.
این آیه شریفه به یک سنت الهی اشاره دارد:
۱.پیشرفت وعقب ماندگی به دست خودانسان ها رقم می خورد.
۲.شرط نزول برکات الهی وشکوفایی جامعه،ایمان وتقوا واقدام اکثریت جامعه است.جمله اهل القری به این نکته اساره دارد.
۳.برای پیشرفت مردم بایدبه توانایی وداشته ها واقدام خودتکیه کنند،نه به قدرت های سلطه جو.
۴.حضوردرصحنه وشرکت درانتخابت،نوعی اقدام عملی برای نزول برکات الهی محسوب می شود.
۷.انتخاب افرادشایسته
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا. (نساء:۵۸) خدا به شما فرمان مى دهد كه سپرده ها را به صاحبان آنها رد كنيد.
سپردن امور به كاردانان و افرادشایسته وهمچنین امانت داری وخیانت نکردن، از مصاديق عمل صالح و از نشانههاى ايمان است.جایگاه نمایندگی مجلس خبرگان وشورای اسلامی وریاست جمهوری امانت هایی هستند که به افرادی سپرده می شوند.هم بایداین امانتها را به افرادلایق وشایسته سپرد وهم این که افرادمنتخب می بایست ازاین امانتها به شایستگی مراقبت وصیانت کنند وخیانت نکنند.
امام صادق ع :(تنها) نگاه به ركوع و سجود طولانى افراد نكنيد، زيرا ممكن است
عادتى براى آنها شده باشد كه از ترك آن ناراحت شوند، ولى نگاه به راستگويى در سخن و اداء امانت آنها كنيد. (لا تنظروا الى طول ركوع الرجل و سجوده فان ذلك شىء اعتاده فلو تركه استوحش و لكن انظروا الى صدق حديثه و اداء امانته) (تفسير نمونه، ج۳، ص: ۴۳۳ازنور الثقلين ج۱،ص۴۹۶ )
۸.شتاب دردادن رای باقصدقربت
وَ سارِعُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُم (آل عمران:۱۳۳) فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرات (بقره:۱۴۸)
امام خامنه ای:با توجه به دوآیه فرمود:درخواست من از مردم این است که اوّلاً سرعت گیرند و با شتاب حرکت کنند. در هر کار خیری باید سرعت گرفت؛ به سوی کارهای خیر باید سبقت گرفت و پیش رفت. هرچه زودتر انسان این‌کار را انجام دهد، بهتر است.
ثانیاً هنگامی که می‌خواهند آراء را بنویسند و وقتی می‌خواهند آن را در صندوق بیندازند، قصد قربت کنند و رضای الهی را حتماً درنظر داشته باشند(۱۸/۱۲/۱۳۷۴مصاحبه با خبرنگار صداوسیما پس از شرکت در انتخابات مجلس)
دو.نامزدها وکارگزاران
۹. تعهدوتخصص
[يوسف] گفت مرا بر خزانههاى اين سرزمين بگمار كه من نگهبانى دانا هستم»، (قَالَ اجْعَلْنِي عَلَى خَزَائِنِ الْأَرْضِ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ؛ (یوسف:۵۵) در این آیه خداوند دو ویژگی حفیظ و علیم را برای کارگزاران شایسته برمی‌شمارد، حفیظ به معنای متعهد و نگهبان بودن و علیم به معنای دانا بودن لذا کسی که می‌خواهد درجایگاه خدمتگزاری به مردم نشیند باید دو ویژگی دراوباشد:تعهد و تخصص. تعهد به انجام تکلیف ووظیفه ای که مردم بردوشش گذاشته اند.دوم تخصص آن کارداشته باشدتابتواند به شایستگی ازعهده وظیفه برآید.
امام حسین علیه السلام: … جريان كارها و احكام بايد به دست عالمان الهى باشد كه امانتدار حلال و حرام خدايند.
(بِأَنَّ مَجَارِيَ الْأُمُورِ وَ الْأَحْكَامِ عَلَى أَيْدِي الْعُلَمَاءِ بِاللَّهِ الْأُمَنَاءِ عَلَى حَلَالِهِ وَ حَرَامِهِ (تحف العقول، ابن شعبه حرانى ص۲۳۸، )
۱۰.عواقب انتخاب افراد ناصالح
ازپیامبرص:اگرمردی که شایسته تروجود داشته باشد،زمام حکومت را به دست گیرد،پیوسته کارآن مردم به پستی وخرابی می رود.تاوقتی که مردم به انتخاب فردشایسته روآورند. وَ قَدْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَا وَلَّتْ أُمَّةٌ أَمْرَهَا رَجُلًا وَ فِيهِمْ مَنْ هُوَ أَعْلَمُ مِنْهُ إِلَّا لَمْ يَزَلْ أَمْرُهُمْ يَذْهَبُ سَفَالًا حَتَّى يَرْجِعُوا إِلَى مَا تَرَكُوا.( بحار الأنوار (بيروت) ؛ ج۴۴ ؛ ص۶۳)
۱۱.افراد ریاست طلب
امام علی ع:هر که به ناحق ،ریاست طلبد ، از طاعت بحق محروم گردد.
وَ مَنْ طَلَبَ الرِّئَاسَةَ بِغَيْرِ حَقٍّ حُرِمَ الطَّاعَةَ لَهُ بِحَقٍّ ( تحف العقول ،ص۳۲۱)
۱۲.تشخیص اولویت ها
نماینده باید نیازهای کشوروتعیین اولویتهارا بشناسد.حضرت یوسف با شناخت نیازجامعه ومردم واولویت بخشیدن به مسئله اقتصادی توانست مردم قحطی زده مصررانجات دهد. (یوسف:۴۷-۴۸)
۱۳.داشتن بصیرت
ازدیگر ویژگی کارگزارونماینده شایسته داشتن بصیرت است.یک نماینده می بایست دوست ودشمن راخوب بشناسد نسبت به دشمنان سرسخت و نسبت به مؤمنان مهربان و دلسوزباشد.
امام علی ع فرمود: نابینایی آسانتر از فقدان بصیرت و آگاهی است.(فَقد البَصر اَهونُ مِن فِقدان البصیرة. ( تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تیمیمی آمدی ص ۴۱.)
و در کلامی دیگر فرمود: پرچم مبارزه با جبهه باطل را جز افراد آگاه و با استقامت و عالم به جایگاه حق به دوش نمیکشد.
(وَ لایحمل هذا العَلم اِلاّ اَهلُ البَصرِ وَ الصَّبر وَ العِلم بِمواضع الحَقّ. (نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، خطبه ۱۷۳، بند ۵، ص ۳۲۸))
شناخت جایگاه حق و جبههی حق و امام به حق از الزامات نمایندگی است. مانند: هوشیاری سیاسی، شمّ سیاسی و قدرت تحلیل سیاسی داشتن به دور از ورود به دستهبندیهای سیاسی ووامداراحزاب وجناح ها بودن.
۱۴.عدم گرایش به بیگانگان
و تكيه بر ظالمان نكنيد كه موجب مىشود آتش شما را فرو گيرد و در آن حال جز خدا هيچ ولى و سرپرستى نخواهيد داشت و يارى نمىشويد.
اين آيه يكى از اساسىترين برنامههاى اجتماعى و سياسى و نظامى و عقيدتى
را بيان مىكند،وبه عنوان يك وظيفه قطعى مسلمانان وکارگزاران ونمایندگان مىگويد:” به كسانى كه ظلم و ستم كردهاند، تكيه و اعتماد نكنيد”
عواقب وآثارتکیه به نظام سلطه وستمگران
یک.اتکا به نظام سلطه وگرایش کشورهای سلطه جو،عذاب آتش جهنم را دامان گیرانسان می کند. ويارى ونصرت الهی را ازدست خواهد داد.
دو. در تکیه به ظالمان ونظام سلطه،شریک جرم آنها خواهدشد. وبا از دست دادن استقلال و خودكفايى، به يك عضو وابسته و ناتوان تبديل خواهدگردید.
سه. باعث تقويت نظام سلطه شده وشریک درگسترش ظلم و فساد و تباهى جامعهها خواهدشد.
چهار.موجب می شود فرهنگ فكرى جامعه تدريجا تحت تاثیر فرهنگ دشمنان قرارگرفته و زشتى ظلم و گناه از ميان برود.
پنج. ایجاد وابستگى، که نتيجهاى جز بدبختى نخواهد داشت. به گفته امام سجادع: دست نیازبه سوی نیازمنددرازکردن وازاویاری طلبیدن ازسفاهت عقل وگمراهی اندیشه است. وَ رَأَيْتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُحْتَاجِ إِلَى الْمُحْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْيِهِ وَ ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ. (صحيفةسجادية،دعای ۲۸ )
۱۵.پرهیز از تخریب دیگران در انتخابات
لَوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْرا (نور:۱۲)
امام خامنه ای:متأسفانه عده‌ای با انگیزه‌های گوناگون، تا فصل انتخابات می شود، تخریبهایشان هم از همان نزدیکی انتخابات شروع می شود. حالا بعضی با انگیزه‌های سیاسی و بعضی با انگیزه‌های حتّی دینی اشخاص – چهره‌های سیاسی، چهره‌های دینی، چهره‌های انقلابی، موجّهین حوزه‌های علمیه و حتّی محترمین از علما و روحانیون – را مورد تخریب قرار میدهند. این چه کاری است؟! این نه منطق شرعی دارد و نه منطق عقلایی؛ نه شرع با این کار موافق است، نه عقل. قرآن به ما می گوید: لَوْ لا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْرا (نور:۱۲) چرا به هم حسن‌ظن ندارید؟ چرا حمل بر صحت نمی کنید؟ خوب شما کسی را قبول ندارید، آن اثری را که بر قبول داشتن مترتب می شود، مترتب نکنید؛ اما اینکه انسان بیاید دست به تخریب بزند، این بسیار کار بدی است. … (۹/۶/۱۳۸۵بیانات در دیدار مجلس خبرگان)
حربه تخریب وتوهین ازسوی نااهلان وفرعون هاوقارون هاو…درطول تاریخ جریان داشته است.بااین نگاه که با تخریب دیگران بتوانند دلهای مردم رابه سوی خود جذب کنند!
۱۶.عمل به وعده ها
نماینده به آنچه به مردم وعده می دهد می بایدعمل کند.
۱۵.وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذا عاهَدْتُمْ وَ لا تَنْقُضُوا الْأَيْمانَ بَعْدَ تَوْكِيدِها (نحل:۹۱) هنگامى كه با خدا عهد بستيد به عهد او وفا كنيد، و سوگندهايتان را بعد از تاكيد نشكنيد.
نماینده سوگندمی خوردونبایدسوگندخودرا نسبت به وعده هایی که داده زیرپابگذارد.
۱۷.رعایت اخلاق انتخاباتی
درآیه ۱۱ و۱۲سوره حجرات،عیب جویی،تمسخر،لقب های ناپسند وزشت دادن به رقیب ها، بدگمانی وسوءظن، تجسس،تهمت، غیبت ازمواردی است که نامزدها درتبلیغات خود باید ازآن پرهیزکنند.
۱۸. شایعات درانتخابات
درزمان انتخابات بازارشایعات ودروغ پراکنی ها بویژه درفضای مجازی داغ است.طبق گفته قرآن نباید هر خبر و سخن وشایعه ای را بدون تحقیق وبررسی قبول کنیم.ابتدا ببینیم این سخنان از چه کسی است؟ آیا آن طرف راستگووقابل اعتماد است؟ وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ (اسراء:۳۶) و چيزى را كه بدان علم ندارى دنبال مكن.
نشر و پخش اخبار محرمانه و شايعات هميشه به مسلمانان ضربه زده است. نشر اخبارمحرمانه معمولًا از روى سادگى، انتقام، ضربه زدن، آلت دست شدن، طمع مادّى، خودنمايى و اظهار اطلاعات صورت مىگيرد.(ر.ک.تفسير نور، ج۲، ص )۱۱۸
درسوره احزاب آیه۶۰اشاره دارد به این که دشمنان ومنافقان وبیماردلان ومرجفون،به عنوان پیاده نظام دشمنان،شایعات رانشروکسترش می دهند،وبرخی بدون تحقیق آنها رامی پذیرند.
